پیرامون توافق با عربستان

ویژگی اغلب واکنش‌ها به توافق ایران و عربستان، خوش‌بینی و بزرگ‌نمایی‌ای بوده که بسیار یادآور مواضع عوام و خواص درخصوص امضای برجام است. به همین روی تلاش نگارنده بر ارائه تحلیلی واقع‌بینانه و چندجانبه از موضوع است که در دو لایه حداقلی و حداکثری ارائه می‌گردد.

در سطح حداقلی، ولو آنکه توافق، نمادین و ناپایدار باشد، درهرحال یک برد دیپلماتیک برای ایران است در اینکه سعودی را با اهرم فشار موشک‌های انصارالله، از موضع رسمی خصومت و براندازی پای میز تفاهم و ارتباط با جمهوری اسلامی کشانده است.
فارغ از آنکه چقدر این تفاهم پایدار و عمیق باشد یا نه، تا همینجا ضدانقلاب را دچار شوک و ناامیدی کرده در اینکه حتی بن‌سلمان هم با قطع امید از اغتشاشات، خواهان همکاری و برقراری روابط دیپلماتیک با جمهوری اسلامی است. موضوعی که اثر مستقیمی بر تعدیل روابط دیپلماتیک شورای همکاری خلیج فارس نیز خواهد داشت.
در اینجا عاید اقتصادی چنین توافقی برای جهان، کاهش قیمت نفت، و برای ایران، کاهش نرخ ارز خواهد بود.
همچنین بعد از سفر اخیر رئیس‌جمهور چین به عربستان و شرکت در نشست شورای همکاری، اینک میزبانی چین در حصول توافق ایران و عربستان، بیش از پیش حیثیت و هژمون آمریکا را در منطقه و جهان زیر سؤال برده است.

اما آنچه ممکن است در لایه عمیق‌تر محقق شود، کنار نهادن شرارت‌های رسانه‌ای و امنیتیِ مستقیم و نیابتی علیه ایران است که به‌خلاف نظر غالب، نگارنده آن را بعید می‌داند.
قرار نیست عربستان با ابلاغ دستور به چرخش مواضع خصمانه به ایران‌اینترنشنال و مولوی عبدالحمید، اینان را بی‌حیثیت و اهرم قدرت خود را زائل نماید؛ یا آنکه عرصه‌های نزاعی چون یمن، لبنان و عراق را به ایران واگذارد. رقابت و عداوت کماکان ادامه خواهد داشت و صرفا و موقتا از برخی ابعاد آشکار آن کاسته خواهد ‌شد.
عربستان با بازگشایی سفارت در ایران، تازه به نقطه‌ای رسیده که انگلیس با همه خباثت‌های پیدا و پنهانش سالهاست در آن قرار دارد و این بازگشایی سفارت، فعالیت مجدد پایگاهی است که ائتلاف دشمن برای شبکه‌سازی در داخل و اثرگذاری بیشتر بر محیط سیاسی امنیتی ایران به آن نیاز دارد.

در کشاکش این چالش، دولت باید فرصت محدود کاهش تنش با رژیم سعودی را غنیمت شمارد و با سفر به کشورهای عربی و خصوصا حاشیه خلیج فارس و امضای تفاهم‌نامه و توافق‌نامه‌های همکاری سیاسی اقتصادی، به تقویت جایگاه سیاسی اقتصادی خود در منطقه و جهان مبادرت ورزد.
به عبارت دیگر و به طور خلاصه، مهمتر از توافق با سعودی، هنر ایران در بهره‌برداری از آن با دیگران است؛ وگرنه متوقف ماندن به یک متن، نه تنها عایدی نخواهد داشت بلکه ممکن است به ضدخود نیز تبدیل گردد.

احمد قدیری
۱۴۰۱/۱۲/۲۰

گسست ائتلاف‌ها

سال ۱۴۰۰ را باید سال گسست ائتلاف‌ها نامید.
از یک سو آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو را داریم که پشت اوکراین را آشکار خالی کرده‌اند و از سوی دیگر عربستان به عنوان متحد همیشگی آمریکا و همکار اسرائیل فعلا در کلام زیر میز پترو-دلار زده و از خط قرمز اقتصادی-امنیتی آمریکا عبور کرده است.
آمریکا نیز در مواجهه با مخمصه حمله بالفعل روسیه به اوکراین و حمله بالقوه چین به تایوان، خلاف ملاحظات اسرائیل در شرف توافق با ایران است و بعید نیست برای تمرکز مالی و نظامی بر چالش روسیه و چین، منطقه را مانند افغانستان ناگهان ترک کند و اسرائیل را با ایران تنها بگذارد.
آنگاه ما می‌مانیم و تعیین تکلیف با رژیم صهیونیستی و شبکه مدیران نفوذی پر خسارتش در کشور.
 

از تقابل تا تعامل

گرچه تحرکات گسترده نظامی طرفین منازعه، دلالت بر نزدیک و محتمل بودن آغاز جنگ میان روسیه و ناتو دارد، اما بنابر قرائن و اهدافی که در ادامه می‌آید، می‌توان این موضوع را عملیات روانی آمریکا نیز دانست:

۱. تحمیل هزینه‌های آماده‌باش نظامی به اقتصاد روسیه، مشابه آنچه در جنگ سرد گذشت

‏۲. افزایش قیمت نفت به سود آمریکا و به ضرر چین

۳. بالا رفتن سطح تنش، و افزایش نفوذ آمریکا در اروپا و صادرات بیشتر تسلیحاتی این کشور

۴. تقویت موضع داخلی و بین‌المللی بایدن، درصورت حل بحران خود ساخته

۵. فراهم ساختن اهرم فشار و کارتِ بازیِ آمریکا دربرابر روسیه برای معامله برسر ایران

هدایت هوشمند

زمانی تله برجام با خیانت جریان نفوذیِ به قدرت بازگشته که از حمایت عموم مردم و مسؤلان برخوردار بود، می‌رفت تا یا ایران را خلع سلاح و تسلیم نماید و یا به‌واسطه مخالفت مطلق رهبری، جنگ داخلی را رقم بزند.
در آن شرایط چین و روسیه کمترین تنش را با آمریکا داشتند، نتانیاهو در اسرائیل یکه‌تازی می‌کرد و عربستان کماکان متحد و گاو شیرده ایالات متحده بود.
صبر راهبردی رهبر انقلاب و نرمش قهرمانه ایشان، برای ایران زمان خرید و با مدیریت بحران‌ها و تلاش مستمر برای عبور آرام از تنش‌های داخلی و خارجی و اقتصادی و امنیتی، وضعیت را به جایی رساند که شر ترامپ به انتخابات آمریکا کمانه کرد، نتانیاهو برکنار شد، تنش‌های روسیه و چین با آمریکا افزایش یافته، روابط آمریکا با سعودی رو به سردی رفته و از مهمتر اینکه جریان غربگرای غالب، به‌واسطه عملکرد خویش مغلوب و مطرود ملت شده و دولت و مجلسی انقلابی روی کار آمده که با سرعت تمام مشغول امداد و آوار برداری است.
همه اینها را مدیون حکیم انقلاب هستیم و تا محو اسرائیل، با او عهد خون بسته‌ایم.

سیاست خارجی

 

‏باید میان دو ساحت تفکیک قائل شد: اختیار نداشتن و سیاست‌های کلان را تعیین نکردن.

ادعای ظریف اگر ناظر به مطلق اختیار باشد، کذب محض و طبق رویه سال آخر همه دولت‌ها در فرار به جلوست!

اما اگر منظورش سیاست‌ کلان باشد، لازم به ذکر است:

۱/اصول ۱۵۲-۱۵۵ ق‌.ا چارچوب سیاست خارجی را مشخص کرده

‏۲/طبق اصل ۱۱۰ ق.ا تعیین سیاست کلی نظام با رهبری است

۳/ظریف بیشترین اختیار و حمایت‌ها را از رهبری داشته

۴/در مواردی پا را فراتر از خطوط قرمز گذاشته

۵/حفره‌های برجام، نداشتن سفیر در چین و بی‌توجهی به دیپلماسی اقتصادی و ظرفیت‌های آمریکای لاتین و همسایگان هم خارج از اختیار ظریف بوده؟

پاسخ به یک پرسش

 

از آمریکا داروهای متعددی وارد می‌شود، چرا واردات واکسن کرونا ناگهان خط قرمز شده؟

۱. واردات هر دارو و حتی کالایی از کشور متخاصم آمریکا نباید صورت بگیرد وقتی امکان واردات از کشورهای دیگر وجود دارد. بنابراین یک اقدام غلط توجیه کننده اقدام غلط دیگر نیست.

۲. حساسیت و ریسک نسبت به واکسیناسیون سراسری یک ملت بسیار بیشتر است از واردات محدود دارو برای افرادی معدود و خاص.

۳. هم ویروس، جدید و ارتقا یابنده و تاحدودی ناشناخته است و هم واکسن آن تازه ساز است؛ بنابراین فرق است میان واردات دارویی که سال‌هاست تولید و مصرف می‌شود و سلامت سنجی و تایید شده با دارویی جدید که نه درمان آن مسجل است و نه عوارض آن.

۴. به فرض که سلامت واکسن آمریکایی در داخل و خارج تایید شود، چه تضمینی هست همان نسخه‌ای را به ایران دهند که به جاهای دیگر می‌دهند؟ در خون که امکان سلامت سنجی و آزمایش آنی وجود دارد، فرانسه موارد آلوده به ایدز را به ایران داد.

۵. به فرض که واکسن کنونی برای ویروس کنونی را بدون هیچ شیطنتی (بیولوژیک، اقتصادی، سیاسی) فروختند، چه تضمینی هست که سری بعدی و برای ویروس جهش یافته بعدی، واکسن جدید را تحویل دهند؟ آن‌هم در شرایطی که کشورهای غربی به قول وزیر بهداشت نه تنها از تحویل ماسک و الکل امتناع کردند که محموله‌های آن را از یکدیگر نیز می‌ربودند.
ضمن آنکه پزشکان بسیاری می‌گویند که اگر برای یک ویروس واکسنی را زدیم، برای نسخه‌های ارتقا یافته همان ویروس، باید نسخه ارتقا یافته همان واکسن را بزنیم. و این درحالی است که امروز کرونای انگلیسی درحال انتشار است که قاعدتا آخرین جهش ویروسی هم نیست.

سخن پایانی اینکه هند، چین و روسیه هم تولید کننده واکسن هستند؛ این همه سروصدا برای ممنوعیت واردات از آمریکا و انگلیس، فقط مصداق خود را به حماقت زدنِ سردمداران پروپاگانداست با اهداف ۱. انتقام‌گیری از رهبر انقلاب، ۲. ترور بیولوژیک ملت ایران و ۳. باز کردن روزنه و بهانه مذاکره و توافق با دولت جدید آمریکا.

 

جنگ فیل و الاغ

 

۱. ‏توییت‌های ترامپ در پیش و پس از اعلام نتایج را بررسی کردم.
بازنشر هیجانی‌ترین توییت‌های قبل از انتخابات حدود ۳۰K بود و الان توییت‌های او با موضوع تقلب، با وجود برچسب‌های توییتر، حداقل ۷۰K، عموما بالای ۱۰۰K و در یک رکورد استثنائی (برنده انتخابات اینجانب هستم) نزدیک ۱M بازنشر خورده!

۲. ‏دیگر آنکه چینِ ضربه خورده از ترامپ، به‌خلاف اروپا، هنوز به بایدن تبریک نگفته و آن را به پایان جدال حقوقی موکول کرده است.
این نیز برای ما معنای خوبی دارد در اینکه چین و روسیه نمی‌خواهند توازنِ دوقطبی کنونی به نفع یک طرف به‌هم بخورد و احتمال درگیری داخلی کم شود.

۳. ‏ترامپ فردای انتخابات، مواضع خود را برای اولین بار از متن خواند.
زیرا می‌داند که باید حساب شده جلو رفت و جایی برای خطا کردن وجود ندارد.
هرقدر تلاش اروپا، دموکرات‌ها، رسانه‌های رسمی آمریکا و توییتر، تثبیت بایدن و حفظ ثبات است، جریان مقابل به اشتعال آتش زیر خاکستر کنونی امید دارد.

پاسخ به شبهه موشکی

۱. در برجام محدودیت موشکی قید نشده و صرفا در قطعنامه ۲۲۳۱ ذکر گشته و همانطور که عراقچی و دیگران به درستی اذعان دارند، نقض قطعنامه، نقض برجام نیست.

۲. جالب آنکه آزمایش موشکی در قطعنامه هم منع نشده است.
آنچه که در قطعنامه ۲۲۳۱ ممنوع است، ساخت و آزمایش موشک‌های ساخته شده «برای» حمل کلاهک اتمی است.
فارغ از اینکه چرا با وجود آمادگی روسیه و چین برای رفع محدودیت تسلیحاتی و موشکی، آن موضوع مرتفع نشد و ظریف با چه مجوزی حاتم بخشی کرد، و فارغ از اینکه کدام یک از معیارهای عینی (objective) یا ذهنی (subjective) در خصوص مفهوم «برای» ملاک است، دیدگاه تصریح شده تیم ایرانی همواره این بوده که ملاک، معیار ذهنی است و وقتی ایران قصد و امکان تولید تسلیحات اتمی را ندارد، به طریق اولی بحث آزمایش و ساخت موشک‌های بالستیک «برای» حمل سلاح اتمی نیز منتفی است.
با این تفاسیر ادعای روحانی در خصوص «موشک هوا کردن برای برهم زدن برجام» از سه حال نیست؛ یا آن شیخ از محتوای توافق سفارشی بی‌خبر است؛ یا مثل همیشه دروغ گفته؛ و یا توافق مخفی و خیانت‌باری در جریان است که مستند روحانی قرار گرفته.

۳. نیروهای مسلح ایران از ابتدای انقلاب تاکنون همواره مشغول تست موشکی و ارتقای توان آن بوده‌اند. خدعه روحانی این بود که با تمرکز بر آزمایش‌های پس از امضای برجام، آن را به توافق رابط داد و طبق معمول در فرار به جلو، مقصری برای خبط و خیانت خود یافت.

۴. پیوند زدن بحث آزمایش موشک با شکست برجام، یک طرح انتخاباتی بود که نه در سالهای پس از برجام، بلکه در مناظره انتخاباتی ۹۶ از جانب روحانی رونمایی شد. موضوعی که اگرچه از سوی رئیس‌جمهور رها شده است، اما پادوهای رسانه‌ای دولت همچنان درگیر ماجرا هستند.

۵. نکته ناگفته آنکه وقتی جنگ حقوقی در خصوص ملاک دانستن معیار عینی و ذهنی میان ایران و آمریکا برقرار است، تست موشک در بازه امضا تا اجرا بزرگترین کمک به ادعای ایران است؛ زیرا ایران در اقدامی عملی، آمریکا را در دو راهی اعتراض یا پذیرش قرار داد که با سکوت سابق این کشور در آن زمان، دیگر اعتراض لاحق محلی از اعتبار ندارد.

۶. مطلب آخر در خصوص شعار «مرگ بر اسرائیل» روی برخی موشک‌هاست.
آیا این اقدام مصداق دشمن تراشی است یا فایده و هدفی بر آن مترتب است؟
پاسخ دو وجه ایجابی و سلبی دارد.
در خصوص وجه ایجابی باید گفت تهدید رژیم اتمی اسرائیل که در نهایت خصم با ایران به سر می‌برد و از تهدید علنی کشور به حمله نظامی در مجامع بین‌المللی هم ابایی ندارد، مقابله به مثل، عین عزت و در راستای توازن وحشت است.
اما نکته مهمتر وجه سلبی آن است. آمریکا، اسرائیل و ضدانقلاب اصرار دارند توان نظامی و موشکی ایران را تهدیدی برای کل جهان نشان دهند و به همین دلیل «مرگ بر اسرائیل» تأکید صریح، صادقانه و هوشمندانه ایران است مبنی‌بر اینکه جز با رژیم اسرائیل با کشور دیگری نزاع ندارد.

 

* نگاشته شده در 18 تیر 99

مسائل آمریکا

مصاحبه تیم سیاسیون با دکتر احمد قدیری، دانش‌آموخته حقوق بین‌الملل و تحلیلگر سیاسی پیرامون بحران اجتماعی در آمریکا و انتخابات ریاست جمهوری این کشور

🔖 به عنوان سؤال اول، به نظر شما در انتخابات ریاست آمریکا بایدن پیروز خواهد شد یا ترامپ؟

♦️ به دلیل وجود سیستم الکترال کالج در انتخابات آمریکا، پیش‌بینی اینکه چه کسی رئیس‌جمهور خواهد شد بسیار سخت است. زیرا چه‌بسا فردی با رأی مردمی کمتر اما با آراء الکترال کالج بیشتر رئیس‌جمهور گردد. همچنان که جرج بوش در سال ۲۰۰۰ و ترامپ در ۲۰۱۶ با چنین وضعیتی به پیروزی رسیدند.
اکنون اگرچه بایدن در نظرسنجی‌های CNN و FOXNEWS اندکی پیشتاز است اما می‌دانیم که نظرات مردم در طول تبلیغات نوسان دارد.
آشوب‌های اخیر نیز درصورت تداوم می‌تواند به نفع ترامپ شود و او با ایجاد فوبیای سیاهان و ایجاد دوقطبی، افکار عمومی را به خود جلب کند.
مطلب دیگر آنکه به دلیل وضعیت رو به وخامت بایدن و ابتلا به آلزایمر شدید، ممکن است کناره گیری نماید و ترامپ با فرد دیگری رقابت نماید.

🔖 تأثیر انتخاب هرکدام از نامزدها بر ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

♦️ تجربه نشان داده دو حزب در سیاست خارجی‌شان در قبال ایران تفاوتی با یکدیگر ندارند و حتی ضربه‌ای که اوباما به ایران وارد کرده، ترامپ نکرده.
ترامپ نعمت بزرگی برای جمهوری اسلامی است؛ زیرا ارکان قدرت آمریکا را به زوال کشانده و وضعیتی که می‌بینید را رقم زده.

🔖 تاثیرات انتخاب شدن هرکدام بر منافع خاورمیانه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

♦️‏آشوب‌های آمریکا و تحلیل توان ارتش آن کشور، خروج نیروهای آمریکایی از منطقه را تسریع خواهد کرد و ممکن است نوبت رونمایی از آخرین پروژه غرب برای خاورمیانه پساداعش فرا رسد؛ پروژه‌ای که یک ناسیونالیست عرب، به‌سان صدام، وارد سوریه و عراق شود و نگذارد جای خالی آمریکا توسط ایران پر گردد.

🔖 تحلیل شما از اعتراضات کنونی در آمریکا چیست؟

♦️ اعتراضات اخیر را با انگیزه خونخواهی جرج فلوید نمی‌دانم. مرگ او صرفا جرقه‌ای بود که بشکه‌های باروت را منفجر و گسل‌های اجتماعی را فعال کرد.
هرچه اقتصاد بزرگتر باشد، وقفه و ضربه در آن نیز اثرات مهلک و مخرب‌تری دارد.
چنین اغتشاشاتی چرخه خشونت‌ها، ابتلا به کرونا و افت اقتصادی را بیشتر خواهد کرد و چه‌بسا تا تجزیه آمریکا و جنگ داخلی ادامه یابد.

🔖 فضای مجازی در اعتراضات آمریکا تا چه حدی ممکن است تاثیر گذار باشد؟

♦️ فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در آمریکا نیز مانند همه جای دنیا مهم و اثر گذار است. البته من دیدم برخی قطع اینترنت بین‌الملل در ایران و عدم قطع آن در آمریکا را مقایسه کرده بودند که از اساس اشتباه است.
زیرا اولا کشوری که ارتش را فراخوانده، دستور تیر داده و در بسیاری شهرها حکومت نظامی اعلام کرده، دیگر مضحک است که قطع بودن یا نبودن اینترنت را ملاکی برای رعایت یا عدم رعایت حقوق عامه قرار دهیم.
ثانیا تفکیک اینترنت به ملی و بین‌المللی در آمریکا، اساسا وجهی ندارد زیرا آنچه برای ما بین‌المللی محسوب می‌شود برای آمریکا ملی و به مثابه قطع برق است و اقتصاد را فلج و اعتراضات را تشدید می‌کند.

🔖 یکی از سوالاتی که اکنون مطرح است این است که آیا پخش اعتراضات آمریکا توسط صداوسیما در عین عدم پوشش اغتشاشات آبان ایران مطلوب است؟

♦️ انتقادی اگر به صداوسیما در این خصوص وارد باشد این است که چرا با تأخیر حوادث آمریکا را بازتاب می‌دهد.
در خصوص حوادث آبان ۹۸ در ایران، تلویزیون کارنامه خوب و موفقی داشت و از معدود مواردی بود که توانست ضمن پوشش اغتشاشات، روشنگری نیز نماید.
البته وقتی مقامات رسمی دولت آماری از تعداد کشته‌ها منتشر نکردند، طبیعتا صداوسیما نیز امکان بازتاب آن را نداشت.

🔖 آیا سقوط آمریکا سبب ازهم‌گسیختگی نظم جهانی و منجر به گسترش سیطره چین در جهان است؟

♦️ هرگونه شوک ناشی از افول آمریکا بی‌تردید تمام جهان را متاثر خواهد کرد. چین بزرگترین طلبکار و بزرگترین شریک تجاری آمریکا است. افول آمریکا اگرچه در بلند مدت برای رقبای این کشور فرصت است اما در کوتاه مدت گریبان چین را نیز خواهد گرفت
ضمن آنکه بنابر تجربه تاریخی، رفتارهای قدرت‌های درحال سقوط بسیار تهاجمی، جنون‌آمیز و غیرقابل پیش‌بینی می‌شود و چه‌بسا آمریکا برای جلوگیری از تغییر هندسه قدرت، جهان و از جمله قدرت‌های رقیب را به چالش بکشد.

🔖 آیا سقوط آمریکا به نفع جامعه جهانی هست یا خیر؟

♦️ طبیعتا به ضرر جبهه غرب است و موجب فروپاشی ناتو و یتیم شدن اسرائیل و اعراب حاشیه خلیج فارس خواهد شد. اقتصاد جهان را نیز متأثر خواهد کرد و بی‌نظمی و سپس نظم نوینی را در جهان پدید خواهد آورد.
بزرگترین پیروز افول یا سقوط آمریکا، ایران است که بیشترین آسیب را از این کشور دیده و کمترین مراوده‌ای نیز با آن ندارد.

🔖 آیا اعتراضات آمریکا سرنوشت این کشور را عوض خواهد کرد؟

♦️ وجود چنین اعتراضات گسترده‌ای در چند ماه مانده به انتخابات، حکایت از انتخاباتی پرماجرا دارد که می‌توان آن را زلزله‌ای دیگر در تسریع زوال آمریکا دانست.
 
🔖 آیا آمریکا سیاست‌های خود را در قبال ایران تغییر خواهد داد؟ 

♦️ به این معنا که تصمیم بگیرد نرمش به خرج دهد، خیر. اما نتیجه طبیعی درگیر شدن آمریکا در مسائل داخلی، کاهش قدرت این کشور و کمتر شدن فشار بر ایران است.

🔖 جدایی کالیفرنیا تا چه حد جدی است؟

♦️ کالیفرنیا قوی‌ترین اقتصاد را در میان همه ایالات آمریکا دارد؛ متصل به اقیانوس آرام و کشور مکزیک است و دارای گرایش همیشگی به دموکرات‌ها بوده. از این جهت بحث استقلال این ایالت را همیشه شنیده‌ایم اما اینکه چقدر این موضوع جدی است و پشتوانه مردمی و عملا امکان تحقق دارد را نمی‌دانم.

🔖 آیا تمدن اسلامی در نگاه سیاست‌مداران آمریکایی همان امپراطوری ایران است؟

♦️ آنچه در گفته‌های‌شان به چشم می‌خورد این است که برای ایران‌هراسی در میان اعراب، بر استفاده از واژه امپراطوری ایران تاکید دارند؛ چیزی که دلالت بر تسلط کشور ایران و نژاد ایرانی بر دیگر کشورهای منطقه و از جمله اعراب دارد. این درحالی است که واژه تمدن اسلامی که مورد تاکید رهبر انقلاب است، دلالت بر یکپارچگی کشورهای اسلامی و همسویی آنان با یکدیگر حول محور ایدئولوژی دارد.

دیپلماسی ویروسی

 

سال ۲۰۰۹ که آنفلانزای خوکی در مکزیک شایع شد، آنجا بودم.

آمریکا مکزیک را منشأ مواد مخدر خواند و مکزیک واکنش عزتمندانه‌ای نشان داد: مطالبه آمریکایی‌ها منشأ مشکل است.

چندی بعد ویروس شایع شد و گردشگری پررونق مکزیک را فلج، و سود هنگفتی را نصیب شرکت آمریکایی تولید کننده واکسن کرد.

‏بعدها افشا شد رامسفلد از سهامداران عمده شرکت «گیلعاد ساینس» است.

اکنون نیز شیوع ویروس کرونا را ادامه دیپلماسی ویروسی آمریکا در جنگ تجاری می‌دانم.

طبیعتا این حجم از تمرکز آمریکا بر موضوع و برجسته کردن ضرورت قرنطینه‌ی افراد، به اجناس نیز سرایت، و صادرات چین را متأثر خواهد کرد.