۱. اقتصاد
مقاومتی که دارای دو عنصر اصلی درون زایی (سرمایه گذاری بر منابع مادی و معنوی
داخل) و برون گرایی (مد نظر قراردادن شرایط و معادلات جهانی) است، هدفش افزایش
اقتدار سیاسی اقتصادی و نیز کاهش "وابستگی" به جهت کاهش آسیب پذیری در
برابر انواع تحریم ها و نوسانات است، نه کاهش "پیوستگی" تجاری با دیگر
کشورها.
آنچه که از آن با عنوان ارکان و الزامات اقتصاد مقاومتی نام برده می
شود، همچون تکیه بر مشارکت مردمی، نقش آفرینی شرکت های دانش بنیان، پرهیز از
اسراف، مدیریت مصرف، تقویت تولید ملی و حمایت از کار و کالای ایرانی، تمرکز بر منابع مالیاتی، اجتناب از خام
فروشی نفت و غیره، اگر چه صحیح است اما مختص اقتصاد مقاومتی نیست و در اقتصادهای
وابسته نیز این موارد به عنوان "بدیهیات" لازم الرعایه است. در واقع
موارد مذکور ابتدائیات نه یک اقتصاد مقاوم که یک اقتصاد سالم و غیر بیمار است.
۲. با این توضیح باید گفت ویژگی و شاخصه‌ی اصلی
اقتصاد مقاومتی، خودکفایی در "کالاهای استراتژیک" است و برای مصونیت از
نوسانات طبیعی و نیز خلع ید دشمن نسبت به اهرم فشار اقتصادی، می بایست کالاهای
استراتژیک که قطع دسترسی به آن موجب زوال و فروپاشی کشورها است و وجودش موجب تداوم
بقا، و تولیدش موجب برتری کشورها در معادلات نظام بین الملل می گردد، در داخل
تولید شود و یا حداقل ظرفیت تولید آن به فعلیت رسیده و آماده بهره برداری در موارد
ضروری باشد. پس مقصود تولید همه‌ی کالاهای مورد نیاز -که نه معقول و نه ممکن است-
نیست.
۳. ارزش کالاهای استراتژیک به زمان، مکان، موقعیت
کشور و زمینه فعالیت بستگی دارد. چنانچه ارزش استراتژیک گاز و آب در زمستان به
ترتیب افزایش و کاهش پیدا می کند.
با تعریف ارائه شده از کالاهای راهبردی، موارد آن را بدون قید حصر می
توان چنین برشمرد:
مواد و مصالح: سیمان، فولاد، آلومینیوم، سنگ آهن.
خوراک: آب، گندم، برنج، ذرت، سیب زمینی، کنجاله.
حامل های انرژی: برق، نفت، گاز، بنزین.
تسلیحات نظامی: موشک های بالستیک، پدافند موشکی، سلاح های نامتعارف
اعم از هسته ای و غیر هسته ای.
هسته ای: آب سنگین، چرخه کامل غنی سازی.
سایبر: مالکیت و مدیریت شبکه های اجتماعی و موتورهای جستجوگر.
علوم: علوم پایه، علوم انسانی، نانو، هسته ای، مکانیک، هوا فضا.
با بررسی موارد فوق می توان دریافت که آب، گندم، برق و بنزین را می
توان در صدر کالاهای راهبردی دانست چرا که همیشه و همه جا ضرورتی حیاتی دارند.
۴. مهمترین چالش در اقتصاد مقاومتی موضوع هزینه های
مقاوم سازی و دست شستن از صرفه‌ی مالی مزیت های نسبی در تجارت است که این اختلاف
نظر، به جهان بینی سیاسی دولت مردان و اهداف آنان بر می گردد.
در واقع تفاوت اندیشه اقتصادی با اندیشه راهبردی در این است که
اندیشه اقتصادی تنها یکی از مؤلفه های اندیشه‌ی راهبردی است. چنانچه در اندیشه‌ی اقتصادی
صرف، وجود ارتش ها و هزینه های گزاف مالی در تجهیز و تقویت آن، امری منفی تلقی می
شود اما در اندیشه راهبردی، تقویت و تجهیز قوای نظامی بر هر چیز اولویت دارد چرا
که به اذعان استراتژیست ها و تصریح رهبر انقلاب اگر امنیت نباشد، هیچ چیز نیست.
۵. با دقت در نام گذاری های سال از ۷۸ تاکنون توسط
رهبری و اختصاص بیشترین عناوین به موضوعات اقتصادی (۱۰ مورد از مجموع ۲۰ مورد) در
می یابیم همزمان با دور گسترده تحریم های شورای امنیت و آمریکا بعد از سال ۸۸، نام گذاری سال های
اخیر مستقیما به عناوین اقتصادی معطوف گشت: "حرکت به سمت اصلاح الگوی
مصرف" (۸۸)، "همت مضاعف کار مضاعف" (۸۹)، "جهاد اقتصادی"
(۹۰)، "تولید ملى و حمایت از کار و سرمایه‌‌ی ایرانى" (۹۱)، "حماسه
سیاسی و حماسه اقتصادی" (۹۲)، "اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت
جهادی" (۹۳)، "اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل" (۹۵)، "اقتصاد
مقاومتی، تولید-اشتغال" (۹۶) و اکنون (۹۷) "حمایت از کالای ایرانی".
این درحالی است که بررسی کلید واژه‌ی اقتصاد مقاومتی در مجموع گفتار
و نوشتار ایشان از ابتدای سال ۸۹ تا پایان ۹۳ نشان می دهد، این واژه جمعا ۱۶۰۶۵ بار تکرار شده است که تعداد آن در سال ۹۲ به تنهایی ۷۲۷۳ بوده است.
جالب توجه آنکه فارغ از این کمیت بی سابقه، کیفیت طرح آن نیز در خور
توجه است به نحوی که این موضوع به عنوان سیاست کلی نظام ابلاغ گردید و از طرف دیگر
شخصا هیچ موضوعی را در ذهن ندارم که معظم له تا این حد با ذکر جزئیات و حتی ارائه‌ی
راه و روش اجرای آن، موضوع را ترسیم نموده باشند، به طوری که در حال حاضر تنها
حلقه‌ی مفقوده‌ی عملیاتی شدن اقتصاد مقاومتی، اراده مسئولان است.
پی نوشت ها:
۱. سیاست های کلی و ابلاغی اقتصاد مقاومتی:
farsi.khamenei.ir/news-content?id=25370
۲. ماهیت شناسی اقتصاد مقاومتی و پاسخ به شبهات در این خصوص:
farsi.khamenei.ir/speech-content?id=26023
۳. نمودار جامع تلفیقی از مجموعه بیانات در خصوص اقتصاد مقاومتی در دو
فصل «ارکان» و «سیاست های کلی»:
farsi.khamenei.ir/roadmap-content?id=29691
